‘Het onderscheid tussen de ‘gathered’ en de ‘scattered’ church, de bijeengekomen gemeente op zondag en uitgewaaierde gemeente doordeweeks, vond ik verhelderend’, vertelt dominee Bart de Bruin. ‘Verreweg de meeste tijd van de week leven de gemeenteleden verspreid over de samenleving, daarvóór moeten ze toegerust worden. In onze situatie geldt dat misschien nog wel meer dan voor een gemeente waar de kerkleden wonen rondom het kerkgebouw, want bij ons zijn de leden afkomstig uit heel Walcheren. Ik richt me vooral op de toerusting van gemeenteleden om het leven met Jezus vorm te geven op de plek waar ze wonen en werken.’
‘De Ontmoeting’ heeft een aparte voorgeschiedenis. Ruim de helft van de gemeenteleden heeft een verleden in de Gereformeerde Gemeenten. ‘Ik kijk er niet negatief op terug’, zegt Marieke, verpleegkundige. ‘Ook dáár werkt de Heilige Geest. Maar het andere is ook waar, we zijn niet zomaar overgestapt. De preken in deze gemeente zijn praktischer.’ Dat is de ervaring van meer gemeenteleden. ‘Het evangelie wordt hier concreter uitgelegd, begrijpelijker en dichterbij het leven. Je weet tenminste waar het over ging en wat er van je verwacht wordt’, is de mening van Annemarie, moeder van drie opgroeiende jongens. ‘De preken gaan de week door met je mee’, zegt Gerwin, werkvoorbereider in de machinebouw. ‘In mijn jeugd gingen preken maar over één thema: je moet bekeerd worden. Nu gaat het veel meer over de vraag: hoe leef je? Heb je oog voor God en je naaste? Hij belandde via zijn toenmalige vriendin (nu zijn vrouw) bij de kerk. Hij volgde er catechisatie en deed belijdenis. Het had ook zomaar anders kunnen lopen in zijn leven, realiseert hij zich. ‘Als ik niet in aanraking was gekomen met deze kerk - of misschien moet ik zeggen: deze manier van geloven - was het nog maar de vraag of ik nu überhaupt bij de kerk betrokken zou zijn geweest.’
Kringen
De hervormde ‘buitengewone’ wijkgemeente ‘De Ontmoeting’ is, na jaren waarin we als Bijbelkringen samen kwamen, officieel ontstaan in 1988. ‘En die traditie van Bijbelkringen hebben we gelukkig vast weten te houden’, vertelt ds. De Bruin. ‘Er zijn tientallen kringen, in Middelburg, Vlissingen en in de verschillende dorpen op Walcheren. Bij de introductie van Focus hebben we de deelnemers van bestaande kringen gevraagd om tot een nieuwe indeling te komen. In de nieuwe opzet zijn de kringen meer postcode gerelateerd. We nodigden alle gemeenteleden uit zich opnieuw in te schrijven voor een kring. Dat was een lastige en gedurfde beslissing, want je doorbreekt vertrouwde patronen. Maar uiteindelijk is dat heel goed uitgepakt. Er meldden zich 130 leden die eerder niet deelnamen aan een kring.’ Eén van hen is Jeroen, hij was jaren ambtsdrager in de gemeente. ‘Door de herschikking belandde ik in een ‘willekeurige’ groep; deze verandering ervaar ik als heel positief; we zijn door God aan elkaar gegeven. We leren van elkaar, we durven ons hart voor elkaar te openen.’
Comfortzone
‘In het begin was ik best sceptisch over Focus’, zegt Gerwin. ‘Gaat dat nu wel zoden aan de dijk zetten, zo’n programma? – vroeg ik me af. Ik praat niet zo makkelijk vanuit mezelf over het geloof en nog steeds zal ik niet het hoogste woord voeren. Maar het heeft me zeker geholpen om met elkaar in de kring ervaringen uit te wisselen. Het haalde me uit mijn comfortzone. Je moet niet altijd de makkelijkste weg kiezen.’
Anders dan gebruikelijk heeft de gemeente in Middelburg eerst een voorbereidingsjaar ingelast, om voor te sorteren op het Focustraject. In dat jaar hebben we 10 kerkdienst gehouden in combinatie met een gemeenteavond, waarin we verschillende kernthema’s van het christelijk geloof bespraken. Ds. De Bruin: ‘Daar bewaren we goede herinneringen aan. Tijdens het Focustraject is er ook een koppeling tussen kerkdiensten en kringen, maar zo nu en dan kiezen we ook bewust voor een gemeenteavond. Het delen van gemeenschappelijke ervaringen is waardevol.’
Relatie
‘Focus begint bij de basis’, zegt Marieke. ‘Bij evangelisatie of missionair werk schiet ik al snel in de stress van ‘Help, nu moet ik van alles…’. Maar daar gaat het ten diepste niet om. Het is veel meer de vraag: waar sta je zelf? Waar is je hart vol van? Ik heb geleerd dat getuige-zijn veel meer te maken heeft met ‘relatie’ dan met ‘prestatie’. Het is ontspannen en persoonlijk. Je hoeft niet geforceerd elke gelegenheid zelf te creëren; leef in afhankelijkheid en kijk wat er op je pad komt.’
‘Je krijgt niet altijd de kans om het evangelie met woorden te delen; laten het dan je daden zijn. Betoon liefde en deel zo iets van het evangelie’, zegt Jeroen. Hij heeft veel geïnvesteerd in persoonlijke contacten. ‘Je zou zo graag een laatste zetje willen geven, maar je kunt mensen het geloof niet schenken. Het komt erop aan om trouw te zijn, vanuit de liefde tot Jezus. Dat zou mijn verlangen zijn voor de gemeente: als iedereen nu eens één persoon in zijn of haar omgeving op het hart zou dragen, daarvoor bidden en investeren in tijd, aandacht, gesprek. In de hoop dat de vonk overslaat….’
Spiegelen
Via de gezamenlijke Focus-app worden gebedspunten uitgewisseld en ervaringen gedeeld. ‘Je gaat bewuster nadenken over je roeping’, zegt Annemarie. ‘Kleine dingen zijn al betekenisvol, bijvoorbeeld de aandacht voor een alleenstaande buurt, gastvrij zijn of iemand die niet zo vertrouwd is met het geloof meenemen naar de kerk. We maken het snel veel te ingewikkeld.’ ‘Iedereen heeft zijn eigen talenten en mogelijkheden’, zegt Marieke. ‘Ook als iets niet bij mij past, kan ik me er wel aan spiegelen. Belangrijk vind ik dat ieder gemeenteleden zich ervan bewust is, dat hij of zij een ‘visitekaartje’ van God is. Laten we proberen uit te stralen hoe Hij is.’
Intussen bezint ds. Bart de Bruin zich met de kerkenraad en trajectbegeleider ds. Paul Visser op de periode ná het Focus-traject. Waarschijnlijk wordt Focus 2.0 een jaarthema, waarbij zelf materiaal voor themadiensten en bijbelkringen wordt ontwikkeld. ‘Het is zó verrijkend, dat we de beweging die op gang is gebracht, graag willen vasthouden.’