‘Nu in de dorpsmoestuin: spinazie (zelf snijden), kroten/bietjes, bloemen. Gratis. Schroom niet!’. Het staat er uitnodigend, op een krijtbord bij gebouw ‘Irene’, naast de dorpskerk in het hart van het Groningse Sebaldeburen. Dit is het thuishonk van pioniersproject ‘De Verbinding’. 

In de deuropening staat Netty Toes, samen met haar man Dirk Toes actief bij deze pioniersplek. Zij als vrijwilligster, hij als ouderling-kerkrentmeester. De buurttuin is een idee van pionier Joost van den Berge, vertelt Dirk. Er zijn kippen, een pluktuin met bloemen en een uitdeelkast. ‘Sommige mensen komen hier elke week wel iets plukken.’ 

Vier jaar geleden besloten Dirk en Netty Toes naar de provincie Groningen te verhuizen. Daar ging een bijzonder proces aan vooraf. ‘Al zo’n 30 jaar ga ik ’s zomers met een vriend naar Groningen om historische orgels te bespelen’, vertelt Dirk. ‘Iedere keer dat we kwamen, was er weer een kerk gesloten of waren er diensten samengevoegd. Dat hield me bezig.’ 

Signaaltje 

Op een van de momenten dat ze samen in Groningen waren, zaten ze op zondag in de dorpskerk van Saaksum. Netty: ‘De preek ging over het gebed van Abraham. De tijd daarna kwam telkens de roeping van Abraham naar ons toe, in preken, meditaties, dagboekteksten.’ 

Dirk vertelt dat hij aanvankelijk twijfelde, ook vanwege de tegenwerpingen van de oudste kinderen. ‘Mijn oudste dochter zei: waarom heb je geen roeping gehad voor België? Netty: ‘We zijn geen avonturiers. Het stond niet op ons verlanglijstje om hiernaartoe te gaan.’ 

Toch bleef er iets aan hen trekken. Niet voor de eerste keer: ze verhuisden meer dan twintig jaar geleden vanuit de Hoeksche Waard naar Rotterdam, met het verlangen om iets te betekenen voor de kerk in de stad. Daar waren zij onder meer betrokken bij het begin van pioniersplek Licht op Zuid. 

Dirk vertelt hoe hij uiteindelijk over de streep getrokken werd. ‘Er zijn bijzondere dingen gebeurd. We woonden nog in Rotterdam toen ik bad om een signaaltje uit het noorden. Diezelfde avond kreeg ik een mailtje uit Siddeburen, van iemand die ik niet kende. Diegene schreef: we hebben gehoord dat jullie naar het noorden komen; we hebben jullie zo hard nodig.’

Geen toevalligheid 

De kinderen zijn in de loop van de tijd anders tegen de verhuizing gaan aankijken. Dirk: ‘We hebben verteld dat God op verschillende manieren tot ons kwam. En dat dit te veel aanwijzingen waren om het als toevalligheid af te doen.’ Netty: ‘Een van onze zonen zei: als jullie ouder worden, kunnen wij jullie niet ondersteunen, zoals boodschappen voor jullie halen. Maar toen we hier woonden, zei hij: ik zie dat jullie hier zo op jullie plek zijn.’ Dirk: ‘De contacten zijn ook anders. Ze blijven een paar nachten. Dat biedt mogelijkheden om nader tot elkaar te komen.’ 

Offertje 

Het was een bijzondere start, maar de bevestiging die een roeping geeft, was ergens ook nodig, zegt Dirk. ‘Pas later heb ik begrepen waarom. Ik heb veel heimwee gehad. Ik houd van de dynamiek van de grote stad, van het multiculturele. Toen we hier twee maanden in Groningen waren, brak corona uit. Ik dacht: ik ken hier niemand en nu kan ik ook geen contacten leggen.’ 

Netty: ‘Het eerste wat Joost [de pionier, red.] vroeg, was: wil je meedoen met de Vakantie Bijbel Club? Ik had nog nooit kinderwerk gedaan; ik was ook meer op ouderen gericht. Dat voelde wel als een offertje.’ Die eerste dag kwamen er twintig kinderen en al snel meer. Dirk: ‘Afgelopen zomer zaten we op bijna 60 kinderen per dag.’ 

Sluiting

Zowel in de pioniersplek als de dorpskerk die ermee verbonden is, hebben ze de afgelopen jaren groei mogen meemaken. En dat terwijl de plaatselijke hervormde kerk gesloten zou worden. ‘Vijf jaar geleden zaten er nog circa acht mensen in de kerk, nu ongeveer veertig. De predikant ging met emeritaat en de kerk zou moeten sluiten. De toenmalige verantwoordelijke ouderling kon daar niet van slapen. Hij zei: we doen het niet. Toen is er contact gezocht met gemeenten uit de buurt en met de IZB. En toen zijn Joost en Boukje, de pioniers, gekomen.’ 

De afgelopen jaren hebben zich enkele jonge stellen aangesloten, vertelt Dirk. Dat was heel belangrijk. Er zijn nu ook weer kinderen. Hij vertelt hoe bijzonder het was om pas weer een doopdienst mee te maken. ‘De laatste doopdienst was 14 jaar geleden.’ 

Dorpskamer

Dirk legt een flyer van de pioniersplek op tafel. Hij vertelt dat die huis-aan-huis wordt verspreid. Er staan vier activiteiten op: de Dorpskamer, verbindingsdiensten, de Kinder Bijbel Club en de buurttuin. 

‘De Dorpskamer is een van de dingen die we organiseren die niet per se christelijk zijn’, legt Netty uit. Een keer in de twee weken wordt er een maaltijd geserveerd en wekelijks op vrijdag een kop koffie met iets lekkers erbij. De maaltijden zijn gratis. Op de achterkant staat het menu: de ene keer een hartige taart, de andere keer een winterstamppot of een oosters gerecht. 

Netty geniet van de bijeenkomsten op donderdag en vrijdag. ‘Ik genoot altijd van het inloophuis in Rotterdam. Zo vind ik het ook leuk om hier op vrijdagmiddag te zijn. Het is elke vrijdag anders. Dat maakt het leven boeiend.’ 

Tegenkrachten

Zijn er ook tegenkrachten? Welke tips hebben Dirk en Netty voor anderen? Dirk: ‘Ik heb te lang vastgehouden aan onze oude gemeente door bijvoorbeeld in coronatijd diensten online mee te luisteren. Dat is niet handig geweest. Je moet niet in het verleden blijven hangen.’ 

Missionair verhuizen brengt ook een zekere eenzaamheid met zich mee. Netty: ‘De eerst drie jaar voelde ik me hier als een vis in het water, maar het afgelopen jaar waren er verschillende dingen in het gezin waardoor we extra beseften dat de afstand wel groot is.’ 

Nee, missionair verhuizen is niet alleen maar een succesverhaal, zegt Dirk. ‘Het gaat ook over zelfverloochening.’ Netty: ‘Maar God zorgt voor je. God laat je niet op een droogje staan; ik heb meer ontvangen dan ik heb gegeven. God gaat met je mee; zo mag je het echt wel zien.’ 

Schakeltje 

Ondanks dat ze eerlijk willen zijn over de schaduwkanten van missionair verhuizen, hopen ze toch dat meer christenen een dergelijke stap durven te zetten. ‘Een of twee gezinnen kunnen al het voortbestaan van een kerk betekenen’, zegt Netty. Je hoeft het niet alleen te doen, benadrukt zij. ‘Je bent maar een schakeltje. Als God ermee verder wil, stuurt hij weer iemand anders.’ 

Na het gesprek lopen we nog even naar buiten, naar de appelbomen in de moestuin. Er staan een paar paarse dahlia’s te bloeien. Boerenkool en rodekool zijn klaar om te oogsten. Een zonnebloem hangt scheef door de wind. De eieren van vier kippen gaan morgen weer in de uitdeelkast, vertelt Netty. ‘Dit stuk gras was ooit de moestuin van de dominee. Sommige oudere mensen weten dat nog. Zij vinden het prachtig dat dit nu weer een moestuin is.’ 

Interesse in missionair verhuizen? Download de brochure via www.izb.nl/impact/missionair-verhuizen 

Tekst: Nels Fahner, foto’s: Dineke van der Wouden