Hoe kun je heilzaam leven en werken in een haastige wereld? Bij de tweede editie van ‘Theologie op het terras’ van Areopagus Young deelden jonge theologen inspiratie met elkaar.
Het is een opvallend groen en beschut plekje in de stad: het terras van Zuid, een ontmoetingsplek dichtbij het centrum van Amersfoort. De ideale locatie om na te denken over ‘De vreugde van vertragen’, het thema van de tweede bijeenkomst van dit jaar van het jonge-theologennetwerk Areopagus Young, dat zich richt op theologiestudenten en beginnende predikanten. In het voorjaar is er een bijeenkomst ‘Theologie op het terras’, in het najaar is er een korte retraite van 24 uur in De Wittenberg.
Terwijl de deelnemers binnendruppelen nemen de eersten een drankje in de zon, buiten. Dan gaat iedereen naar binnen en is het tijd voor het voorgerecht. Tussen de gangen van het diner door zijn er vier bijdragen over het thema ‘De vreugde van vertragen’.
Mindset
‘Je kunt niet meer met een floppy aankomen op een kerkenraadsvergadering’, zegt Kees van Ekris, programmaleider bij IZB-Areopagus met iets van spijt in zijn stem. Snelheid zit in onze cultuur, wil hij maar zeggen. ‘We willen de dingen kenbaar maken, begrijpen, beheersen en maximaliseren. Dat geldt ook voor de ontwikkeling van kinderen. We zitten als het ware in een agressieve modus.’ Snelheid is tempo, maar ook een bepaalde mindset.
Dat stelt ook vragen aan predikanten. ‘We zien onszelf als een ontwikkelproject. Zie je je gemeente ook zo? Moet die daarin meegaan of kan het ook anders?’
Grammofoonplaat
Van Ekris wil waken voor ‘chagrijnige theologie’ die alleen de schaduwzijden van de westerse cultuur ziet. ‘De geneeskunde toont de vruchten van de techniek. Er zit ook moed en kracht in onze cultuur.’ ‘Ik heb ook in een fatalistische cultuur geleefd’, vertelt hij over zijn tijd in Indonesië. Tegen die achtergrond zou hij niet willen stellen dat de westerse cultuur in verval is, maar veeleer muteert. ‘Bij de uitvinding van de grammofoonplaat waren mensen ook ontzet. Je kon dan de stem van een dode horen. Dat kwam toen als ongepast voor. Nu zijn we gewend aan geluidsopnames.’
‘God gaat 5 kilometer per uur’. Dat is een van de inzichten uit het boek Three miles an hour God’ van Kosuke Koyama. Jezus wandelde met zijn discipelen. Henoch wandelde met God. Dat tempo is anders dan hoe wij vaak geneigd zijn te denken, betoogt Mark de Jager, missionair predikant in Drenthe en voormalig Jonge Theoloog des Vaderlands. Van Koyama leerde hij dat rust in de Bijbel vaak met de wildernis, de woestijn, te maken heeft. ‘Rust is bij Koyama geen middel tot een doel, maar een theologische eigenschap. De traagheid zit in God zelf.’
Ritme
Theoloog-trainer Paul Visser deelde in zijn bijdrage een aantal ervaringen uit zijn eigen begintijd als predikant. ’80 preken per jaar, twaalf vrije zondagen. Toen ik in de jaren 80 begon als predikant, dacht ik na een paar weken dat ik gek werd’, memoreert hij. Hij verloor het overzicht in de veelheid aan taken. ‘Ik ben een week gaan vertragen. Ik had geen ritme.’ Dat heeft een risico. ‘Als je wordt voortgedreven door onrust, vind je geen vreugde.’ Hij raadt beginnend predikanten aan om een ritme te vinden, waarbij elke dag een vaste basis heeft. Zo begint hijzelf op maandag meteen aan de eerste preek voor de week erop. Ook andere activiteiten hebben zo veel mogelijk een vaste plek in de week. ‘De zaterdag is voor mij een dag van ontspanning met het gezin.’
Adem
Op adem komen heeft voor hem ook persoonlijk betekenis. ‘Ik heb vroeger veel gestotterd. Dat betekent dat je steeds vastloopt.’ Een logopedist leerde hem: ‘Je zegt geen woord voordat je adem hebt gevonden.’ Zo leerde hij spreken en op de kansel als het ware een ruimte om zich heen te scheppen. ‘Dat heeft mij gaandeweg steeds grotere vreugde gegeven.’
Visser vertelt ook over perioden van crisis in zijn predikantschap. ‘Er zijn momenten geweest dat mijn dromen niet aansloten bij de realiteit. Ik ging in gevecht, maar daar liep ik in vast. Dat heb ik ervaren als een soort Jacobsgevecht. En juist die vertraging heeft in sommige situaties de gang er weer in gebracht, gezorgd voor nieuw perspectief, totaal anders dan ikzelf had gedroomd.’
Thuishaven
Vertragen betekent niet dat je een kluizenaarsbestaan zou moeten leiden, betoogt Iris Molenaar, die bezig is met haar predikantsmaster, in haar bijdrage. Volgens de Zweedse auteur Tomas Sjödin gaat het om ‘stilte die in een gevuld leven een plek heeft gevonden.’
Ieder mens heeft volgens Sjödin een ‘thuishaven’ nodig. Een ‘verankering in de stilte’. Het is een mooie vraag die zij de deelnemers meegeeft: ‘Hoe ziet jouw thuishaven eruit? Welke momenten of plaatsen heb jij om geestelijk fris te blijven? En wanneer ben je daar voor het laatst geweest?’
Sofa
Herschepping is een belangrijk theologisch thema bij Sjödin. Hij gebruikt daarvoor het beeld van de sofa. Dat is de plek waar je na een dag vol ploeteren opeens dat ene idee krijgt waar je maar niet op kon komen. Rusten is niet nietsdoen, het is ‘iets anders doen’.
‘Rust is geen plaats vol leegte, maar vol leven’, betoogt Molenaar in navolging van Sjödin. ‘De stilte is een plek waar je Gods eigen schepping kunt binnengaan, door vrienden, humor, spel, gedachten en herinneringen die opkomen.’
Zij breekt een lans om aan te sluiten bij het Joodse sabbatsdenken: ‘Rust komt als eerste, niet als laatste. Het is onderdeel van de schepping’.
Tekst: Nels Fahner
Areopagus Young richt zich op jonge theologen en voorgangers tot 35 jaar. Wil je ook meedoen? Kijk dan onderaan deze pagina voor meer info over activiteiten en de appgroep.
Inschrijven voor onze nieuwsbrief kan onderaan deze pagina.